07.08.2007: dag 22: Jeruzalem

Deze morgen familiale opschudding in de slaapzaal: de portemonnee met het daggeld die we gisterenavond voor het slapengaan aan het open raam vlak aan het hoofdeinde van het bed legden is verdwenen. Gepikt via een brede boord van het dak? Een medereiziger uit de slaapzaal? Kunt ge die Joden dan toch niet vertrouwen? Iedereen is plots een verdachte. Na druk heen en weer zoeken en een tijd later duikt het kleinood op: ergens tussen de rugzakken en het bed gevallen.
Vandaag staan de heiligste plaatsen van de drie grote monotheïstische godsdiensten op het programma: nog eens terug naar de klaagmuur: tientallen in het zwart geklede Joden met lange baarden, grote hoeden en krullokken knikken heftig ja terwijl ze voor de muur hun rituele gebeden harop lezen. Vervolgens naar de Koepel van de Rots of de moskee waar volgens de Moslims Abraham zijn zoon Isaac wilde offeren, de plaats waar Sharon met zijn provocatief bezoek de tweede Palestijnse intifada veroorzaakte: hier vind je enkel islamitische bedevaarders. Tegenover staat de Al Aqsamoskee, een naam die vandaag bekender is onder gelijknamige brigade. Tenslotte via de kleine trapstraatjes naar de kerk van het Heilig Graf: de bedevaartsplaats van de christenen. Katholieken, Grieks, Armeense en Russische orthodoxen, Kopten, alle christelijke afdelingen hebben hier hun heilige schrijnen rond het graf van Jezus. Bedevaarders van over de hele wereld schuiven ingetogen het Heilig Graf voorbij.
De drie godsdiensten betwisten elkaar al tweeduizend jaar het bezit van de oude stad Jeruzalem, en het ziet er uit dat dit nog wel een paar eeuwen blijft duren.
Genoeg religie voor vandaag: namiddag een bezoek aan het nieuwe en nu al beroemde Vad Yashimmuseum in de nieuwe stad. Een monumentale herinnering aan de holocaust.
De investering van 58 miljoen dollar roept memorabele en gruwelijke herinneringen op aan het leed van de Joden in de tweede wereldoorlog. Films, displays, foto's van executies en folteringen, getuigenissen, originele objecten en geschriften worden getoond in een ultramoderne, sobere grijsbetonnen contstructie. Het toont chronologisch het verhaal vanaf de opkomst en de brutaliteiten van het nazisme tot de bevrijding en het begin van de stichting van Israël. Honderden mensen waaronder vele Joodse families schuiven voorbij. Het is er stil, idereen is ontroerd, velen met tranen in de ogen: de horror van de getto's, de gruwelen van de concentratiekampen, nazi-experimenten, een afscheidsbrief die uit een trein naar de kampen werd geworpen, foto's van geliefden, de laatste woorden van kinderen, prentboekjes, notaboekjes, dagboeken ... Als laatste groot eerbetoon een enorme ronde hal met de namen van 3 miljoen bekende vermoorde Joden genoteerd in grote zwarte boeken. Er staan er duizenden boeken gerangschikt in rekken. Evenveel lege rekken: de 3 miljoen naamloze doden ... In het midden van de hal een diepe donkere put als symbool van zovele levens die verdwenen in de bodemloze diepte van nacht und nebel. Boven de put een gigantische koepel vol met foto's van vermoorde Joden: mannen, vrouwen kinderen ... De hal kijkt uit over de heuvels van Israël, het beloofde land dat deze mensen nooit hebben mogen zien ... een kippenvelmoment. Een speciale hal is toegewijd aan de 1,5 miljoen vermoorde kinderen. In een pikdonkere ruimte met metershoge spiegels weerkaatsen ontelbare kaarsvlammetjes overal om je heen als in de cosmos. Stemmen noemen constant alle namen, geboorteplaats en leeftijd van de kinderen: hier word je wel heel stil. En dan zijn er vandaag mensen die dit een detail in de oorlog noemen of nog erger, het gewoon ontkennen. Hoe dom kan een mens zijn ...
Het blijft in onze kleren zitten als we terug naar ons hotel gaan. Dit bezoek laat zijn sporen na, en dat is maar goed ook.
Terug in het hotel valt het ons allen ineens op: een kale kleine kamer waar acht mensen in stapelbedden liggen, een kommetje rijst met een waterige aardappelsoep als avondeten ... een subtiele verwijzing ...? neen, zo zijn de mensen hier niet ... of toch ... ?
Morgen mag het wat luchtiger zijn, alhoewel: een bezoek aan de Dode Zee klinkt nu ook weer niet bepaald opgewekt ...