23.06.2008: dag 343: Puno - Uru´s - Amantani

Je kunt op eigen houtje de eilanden in het Titicacameer bezoeken maar de verschillende touroperators bieden eveneens tweedaagse boottochtjes aan scherpe prijzen. We schrijven ons in en ´s morgens vroeg worden we met een busje aan het pension opgepikt en naar de pier van Puno gebracht waar de boot op ons wacht. We zijn niet de enigen: een vijftiental andere reizigers uit verschillende Europa en de USA staan klaar. Een Peruaanse gids zal ons begeleiden.
Een half uurtje verder houden we de eerste stop aan de bekende drijvende eilanden van de Uru´s. Sedert duizenden jaren wonen deze merkwaardige mensen op rieten eilanden en leven er van visvangst; dat is tenminste hetgeen wij steeds geleerd hebben. De realiteit vandaag is anders. De laatste Uru stierf een kwarteeuw geleden en de mensen die nu nog steeds de eilanden bevolken zijn toeristen-Uru´s of halfbloeden. Nep of echt: het blijft een bizarre woonomgeving: metersdikke turfblokken met touwen vastgeklonken aan de bodem van het meer houden de eilanden die met metersdikke rietstengels bedet zijn drijvend. eenvoudige hutjes gemakt van rieten matten staan op een verhoogje en dienen als nachtverblijf. Binnenin staat een laag tafeltje, een matras en een stapel dikke dekens. Buiten de hutjes staat een lemen houtskoolfornuisje waarop een paar potten en pannen passen. De befaamde papyrusboten dienen andaag hoofdzakelijk voor pleziertochtjes. Oud worden de mensen niet: wonen op riet met ijskoud water op nauwelijks twintig centimeter onder de vloer is op z´n minst ongezond en reumatiek steekt de kop op vanaf heel jonge leeftijd. De gemiddelde leeftijd van de Uru´s bedraagt nauwelijks vijfenveertig jaar.
We krijgen van de dorpsverantwoordelije een erg leerrijke rondleiding op de deinende ondergrond, die om de paar weken aangevuld moet worden met vers riet dat in een snel tempo in het water rot.
Vrouwen weven doeken en tapijtjes in lamawol of fabriceren allerlei prulletjes. Toerisme heeft de traditionele visvangst vervangen en ieder eilandje probeert zoveel mogelijk oten met toeristen te trekken: de kleurrijke bolle vrouwtjes staan aan de oever naast elkaar en wuiven de aankomende boten naar zich toe.
Het is een beetje een poppenkast maar zonder inkomsten van het toerisme zou deze bevolkingsgroep niet meer kunnen overleven; steeds meer jonge mensen verlaten de ongezonde omgeving en men schat dat binnen een paar tientallen jaren het verschijnsel van de drijvende eilanden en de Uru´s onherroepelijk geschiedenis zal zijn.
We varen verder, het meer is rustig en na drie uren rustig tuffen meert ons ootje aan op Amantani, een hoog, ruig en dor eiland. We worden toegewezen aan families die toeristen voor een nacht opvangen in vol pension. Een vijftal vrouwtjes in tratitionele kleding wacht iedereen op aan de havenpier. We worden opsplitst: de kleine gezinnen kunnen hoogstens drie personen herbergen. De kinderen vertrekken met señora Sérafina naar een eenvoudig lemen huisje tussen eucalyptusbomen, Kristien en ik volgen over het stenen paadje en terrassen señora Carmen nar een hoger gelegen onderkomen. We zetten meteen een grote stap terug in de tijd. Een houten trapje leidt naar ons kamertje op de eerste verdieping: kale witgekalkte lemen muren, twee bedden en een stapel dekens voor de kille nacht. Dit is levend Bokrijk: armoede is de rode draad: de keuken is een laag en donker vertrekje waar señora Carmen in een nis gezeten op een steen het houtvuurtje brandend houdt. We kunnen enkel gebukt staan. De rook ontsnapt langs een open zijraampje. Het vertrek is voor de rest leeg, enkele lege potten en blikken staan op een rekje. Het middagmaal van dikke soep, gekookte aardappelen met wat wortelen en kaas wordt geserveerd in arden kommetjes op een laag tafeltje. Een feestmaal enkel voor toeristen. Zelf knabbelt het gezin ´s middags op wat gekookte bonen. Señora Carmen is een alleenstaande moeder van zes kinderen waarvan er drie in Puno proberen te overleven met haar man die al jaren ziek is en dringend moet geopereerd worden. Geld voor de operatie is er niet. De drie andere kinderen zijn nog thuis: Marie-Luz helpt moeder, de jongste zoon gaat wel naar school en de jongste dochter blijft eveneens thuis wegens geldgebrek. Het huisje heeft geen elektriciteit, geen stromend water, er liggen geen boeken, er is geen radio, geen tv, geen telefoon en internet is science fiction. Het kleine akkertje achter het huis levert enkel wat aardppelen en mais op, ruim onvoldoende om te overleven.
We worden namiddag naar de plaza gebracht. We ontmoeten Jasmien, Snder en Ruben. Zij logeren in dezelfde omstandigheden bij señora Sérfina, zij het een beetje luxueuzer omdat er elektriciteit in het huis is.
Ons groepje beweegt zich bergopwaarts: op de top van het eiland bevinden zich resten van de Incatempel gewijd aan ´Pachamama´ of de ´Moeder van de Áarde´. Het gaat maar traag in de ijle lucht op vierduizend meter hoogte maar het uitzicht op het vlakke Titicacameer en de wijde omgeving tot in Bolivia is zeer de moeite waard. Kinderen verkopen onderweg armbandjes en wollen mutsen of spelen een deuntje op de panfluit. Hun oogjes schitteren als we een prulletje kopen voor een paar cent. We zijn nog net op tijd om de zon in een oranje gloed achter de horizon te zien verdwijnen.
Het avondmaal is een variant op het middageten. Het huisgezin eet enkel wat soep en een handvol witte rijst. Melk of vlees staat uiterst zelden op het menu. Eenmaal donker gaat iedereen slapen in het minuscule slaapkamertje: dekens liggen als een nest gespreid; iedereen kruipt dicht bij elkaar tot zonsopgang als een nieuwe dag van overleven en zorgen zich aandient.
Señora Carmen heeft nog een verrassing: iedereen wordt uitgenodigd op een fiesta met dans en musica in het dorp. In onze huidige kledij kunnen we echter niet naar een feest. We worden vakkundig in de typische kledij van Amantani gestoken: Kristien ziet er fantastisch uit in het rode ronde ronkje, geweven blouse en geborduurde hoofddoek, ik krijg een poncho en puntmuts en de drie kinderen ontmoeten we eveneens in de ´couleur locale´. Ruben en Sander kunnen er niet om lachen en ze kunnen hun lot evenmin ontvluchten op dit eiland ...

vervolgt ...