10.02.2008: dag 209: Yogjakarta: Borobudur

Samen met Angkor in Cambodia en Bagan in Myanmar hoort Borobudur in Indonesië tot de drievuldigheid van de grootste monumenten in Zuidoost-Azië. Vandaag vervolledigen we de top drie van dit werelderfgoed.
De ochtend begint weer zonnig maar al snel krijgen grijze wolken de overhand en wordt het druilerig, vochtig en drukkend warm. We hebben twee bussen nodig en de paardenkar voor de laatste paar honderd meter in de regen. Vanop afstand lijkt het - op een heuvel gelegen monument van Borobudur - op een plompe uitgezakte gateau of mislukte verjaardagscake met bovenop de kers op de taart. Van dichtbij is het een ingewikkeld vierkant terrasvormig grijs bouwwerk van zes verdiepingenen en een fantastisch monument uit de hoogdagen van het Boeddhisme in Java. Naarmate de Islam Indonesië veroverde verdween het belang van Borobodur, verviel het, werd door de jungle opgeslokt en verdween het uit het collectieve geheugen. Pas in de eerste helft van de negentiende eeuw werden de resten herontdekt en het duurde jaren vooraleer Borobudur in zijn vroegere glorie hersteld werd.
De muren van de terrassen tonen tientallen meters mooi gerestaureerde friezen over het leven van de Boeddha, meer dan vierhonderd figuren zitten in lotushouding in nissen van de terrassen en nog enkele tientallen boedha’s zijn verborgen in de doorkijkstupa’s op de bovenste etages. De ligging is perfect met op de achtergrond de bergen, groene jungle en de Merapivulkaan die zich de laatste maanden koest houdt.
Het is een monument dat het vooral van sereniteit moet hebben, maar het is weekend en honderden Indonesische dagjesmensen hebben Borobudur uitgekozen als zondagsuitje. Slechts een handvol westerse bezoekers gaan op in de Indonesische massa. Dat hebben we vandaag verkeerd ingeschat.
Kinderen zien het monument als speeltuin en klauteren op muren en stupa’s, op de grondde ouders picknicken en eten noedels en nasi goreng uit piepschuimen potjes. Nu en dan gaan tegelijk honderden kleurrijke paraplu’s open als het weer eens druppelt. We kunnen geen stap zetten of we moeten bij een koppeltje of gezin op de foto; gsm’s en fototoestellen klikken onophoudelijk. Jasmien steelt weer de show bij de pubers die met haar vereeuwigd willen worden. We zien er nochtans niet bijzonder exotisch of opmerkelijk uit, een beetje gebronsd en erg buitenlands, dat wel. Na een tijdje wordt het pauzeren ergerlijk en de glimlach bevriest. We weten nu een beetje hoe filmsterren zich voelen ...
Nadat we een tijd lang Ruben en Sander moeten opsporen omdat zij ons/wij hen in het labyrint van doorgangen uit het oog zijn verloren, moeten we aan de uitgang nog spitsroede lopen tussen smalle doorgangen onder plastic zeilen met honderden souvenirstalletjes, nasi goreng-eettenten en verkopers die alle mogelijke rommel en t-shirts aan een “very cheap price, special for you” willen van de hand doen.
De magie is dan wel verdwenen, maar Borobudur blijft indrukwekkend. De tol van het toerisme.
In het museum bekijken we nog even de zwartwitfoto’s uit het begin van de vorige eeuw toen de restauratie begon. Het leek eerder een overmaatse molshoop uit stenen tussen gekapte bomen en struiken. Het is een huzarenstuk geweest om alles terug in de originele toestand te herstellen. Er liggen nog duizenden gemerkte stenen en figuren in rijen op de grond en die allemaal nog een plaatsje zouden hebben in het grote geheel. Dat wordt nog lang puzzelen ...